Haut Mal

Ele’nin yani Elif Gül’ün anısına…

• Şimdi hangi zamandayız?
• 1969’un herhangi bir anında mıyız yoksa 2024 sonbaharında mıyız?
• Peki, nasıl hatırlarız kaybettiğimiz zamanı?

Antropolog Maurice Godelier, Spinozacı bir minvalde, doğanın insanileşen, mülkileşen ve toplumsallaşan bir yapı olduğunu söyler. Godelier şu önemli saptamayı da yapar: insanın bir tarihi vardır; çünkü insan doğayı dönüştürür.^[2] Bu yüzdendir ki; bütün bu hatırlamanın kaynağı doğa ve onu dönüştürme gücümüz olmalıdır.

Şair ve etnolog Michel Leiris, Dakar ve Cibuti’deki etnolojik çalışmalarının ardından 1934’ün ekim ayında iki kitabının adını günlüğüne (Journal 1922-1989) yazar: Haut Mal ve Age d’Homme (Erginlik Yaşı). Leiris’in şiir kitabı “Haut Mal” farklı coğrafyalarda ve dillerde başka çağrışımlara neden olacaktır. Burada Haut yüksek ve Mal ise hastalık, iyi hissetmemek vb. anlamına gelir. Bu iki kelimenin birleşimi de bizi hafızalara Büyük Felaket olarak geçen Dersim Soykırımı’na (1937-38) götürür.

Yine aynı tarihlerde M. Leiris bir savaş beklediğini de yazar.

Savaş

Sesler, imajlar…

Her şeyin birbirine karışması, yer yön bulamamak,

bir iz bulamamak

benzerlikler

ve

kaybetmek sürekli, yitirmek

bazen parça, bazen bütün

belleksiz kalıncaya kadar hatırlamak anıları

çürümek

yalnız ve yalnızca Hawte Mal diyebilmek

şimdi zamanlardan hangi zaman?

Belleksiz, şiirsiz, şirsiz^[3] bir zaman,

gözsüz bir zaman.

Hawtemal